Met de enorme datahonger van grote multinationals zoals Facebook, Amazon, Google en Apple lijkt een overvloed aan gegevens de basis voor de toekomst in communicatie met consumenten en burgers. Een toekomst waarin we gemakkelijke slachtoffers zijn van overweldigend slimme communicatie die ons aanspreekt op onze diepste verlangens en angsten. Maar willen we dat? En zijn er alternatieven om anderen te beïnvloeden zonder dat we in het bezit zijn van al die gegevens en zonder te manipuleren?
Beïnvloeden van mensen doen we de hele dag. Familie, vrienden en collega’s proberen we mee te krijgen in onze overtuigingen. Want – laten we eerlijk zijn – onze eigen ideeën zijn toch wel de slimste en het beste voor iedereen. Maar volgens wetenschappelijk onderzoek onderschatten we hoe gewoon we zijn. Hoe weinig we meer weten dan anderen en hoe slim anderen zijn. De meesten van ons zijn knap gemiddeld.
Dat we gemiddeld zo gewoon zijn is wel handig voor onze omgeving. Het betekent dat ze ons kunnen begrijpen en dat wij ook snappen wat er in de mensen om ons heen ongeveer omgaat. Lastiger is het voor onze beleving van eigenwaarde, dat we eigenlijk opgaan in de massa en van een afstandje gezien gewoon de massa zijn.
Segmentatie in doelgroepen
Bedrijven en overheden denken vaak in groepen mensen op basis van gedragskenmerken, overtuigingen of andere kenmerken. Ze proberen grote groepen aan zich te binden en te beïnvloeden. Om ideeën te verkopen en producten. En natuurlijk om gedrag te veranderen.
Voor een communicatiebureau is het prettig dat het gedrag van mensen zo voorspelbaar is. Het maakt het mogelijk op basis van relatief beperkte informatie een inschatting te maken hoe we als groep zullen reageren op informatie en prikkels. Maar meer data is altijd welkom en goede analyse en finetuning levert veel op.
Manipulatie via sociale media
Facebook bijvoorbeeld is een meester geworden in het verzamelen van data over ons. Wij staan het vrijwillig af en onze data is het product geworden. Facebook gebruikt het om ons verslaafd te maken. Want elke minuut die we langer blijven hangen betekent dat we meer reclame zien en daarmee de inkomsten voor het bedrijf van Zuckerberg verhogen.
Door de enorme berg informatie die over onze voorkeuren en gedrag bekend is, kunnen we bespeeld worden. Waar een communicatiebureau vroeger met profielen van groepen mensen werkte, zet ‘big data’ in op een individuele benadering. Dat kan alleen met veel rekenkracht, die straks zal versnellen wanneer kunstmatige intelligentie op grote schaal beschikbaar komt. De eerste bedrijven claimen dat het inmiddels mogelijk is de ‘inner demons’ van mensen aan te spreken. En zo bijvoorbeeld Trump aan de macht te helpen.
Mens boven machine
Nu zal dat in de Nederlandse politiek niet zo’n vaart lopen. De wettelijke regels zijn anders en voorlopig is zo’n gerichte benadering alleen mogelijk met forse budgetten. Het komt nu nog neer op slimme campagnes die bedacht worden door communicatiemensen die op basis van gegevens, gevoel en ervaring campagnes maken. Daar zetten we dan net zo hard Facebook, Instagram en Youtube bij in natuurlijk, dat dan weer wel. En ook wij maken gebruik van de kennis van psychologen hoe we een gedragsalternatief kunnen bieden, hoe we kunnen ‘nudgen’ en zo duwtjes geven in de goede richting.
Communiceren met open vizier
Maar waar ligt de grens? Wij kiezen er voor om te verleiden en te overtuigen. Maar wel met open vizier. Zorg dat reclame ook reclame lijkt. Zorg dat overheidscommunicatie ook als zodanig te herkennen is. Vertel wie de afzender is. Als je video inzet, gebruik dan echte mensen met levende verhalen en idealen waarin we ons kunnen herkennen. Sluit aan bij werelden waarin we onszelf kunnen verplaatsen en onze eigen argumenten ons overtuigen.
Daarnaast is er een categorie beïnvloeding die we vaak vergeten, juist omdat ze zo voor de hand ligt. Maak het mensen gemakkelijk om gewenst gedrag te vertonen. Hou ze een worst voor, biedt korting, maak contact gemakkelijk. Maar ook, gebruik sterke argumenten, speel in op het eigenbelang én dat van ons allemaal. En doe dat eerlijk en vanuit oprechte overtuiging.
Voer voor beïnvloeders
Ga het gesprek aan over een scherpe profilering van jouw doelgroep
en bel ons voor een vrijblijvende afspraak op (038) 426 23 23.